Koronavirüs döneminde uygulanan vergi harcamalarının değerlendirilmesi: Türkiye örneği

Abstract

2019'un sonlarında Çin'in Wuhan kentinde deniz ürünleri ve canlı hayvan satan bir marketten ortaya çıktığı ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen sars-covid-19 virüsü insanlık tarihinde derin izler bırakan bulaşıcı bir hastalıktır. 2020'nin şubat aylarında hızla yayılarak daha çok etkisini göstermiştir. Günümüzde küresel ticaret hacminin artması salgının yayılımını daha da kolaylaştırmıştır. Bu dönemde virüse karşı alınan önleyici tedbirler virüsün bulaşma hızını azaltmaya neden olsa da alınan tedbirlerin ekonomiye geri dönüşü negatif yönde olmuştur. Ülkeler salgının yarattığı olumsuz durumu en aza indirgemek, ekonomide toparlanmayı sağlamak ve salgın nedeniyle meydana gelecek piyasa aksaklıkların yol açacağı olası sosyal sorunlara da engel olmak için öncelikli olarak maliye politikası önlemlerini aktif hale getirmiştir. Yine bu aşamada ülkeler, salgının ekonomi üzerindeki menfi etkilerini azaltmak, etkin ve daha hızlı sonuçlar almak amacıyla vergi harcamalarını genişletilerek maliye politikasını dinamik bir şekilde salgınla müdahale aracı olarak kullanmaya başlamışlardır. Türkiye'de vergi harcamaları çeşitlendirilerek ve arttırılarak pandeminin ekonomi üzerindeki olumsuz sonuçları engellenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada seçilmiş OECD ülkeleri ve Türkiye'nin genel ekonomik durumu ele alınmış ve salgının ekonomi üzerindeki negatif etkilerini azaltmaya yönelik uygulanan maliye politikası araçlarından olan vergi harcamalarının tanımlaması yapılmış, covid-19 sürecindeki etkilerini vurgulama amacıyla değerlendirmeler yapılmıştır. Aynı zamanda ülkelerin pandemi öncesi ve sonrasında vergi harcama tahminleri kullanılarak makroekonomik göstergeler içindeki payına yer verilmiştir. Araştırmaya konu olan veriler değerlendirildiğinde Türkiye'de ve seçilmiş OECD ülkelerinde pandemi döneminde vergi harcamalarını arttırarak salgının olumsuz seyri azaltılmaya çalışılmıştır.

The sars-covid-19 virus, which appeared in a grocery store selling seafood and live animals in Wuhan, China, at the end of 2019 and was declared a pandemic by the World Health Organization, is an infectious disease that has left deep traces in human history. In February of 2020, it spread rapidly and showed more effect. Today, the increase in global trade volume has further facilitated the spread of the epidemic. Although the preventive measures taken against the virus in this period led to a reduction in the transmission rate of the virus, the return of the measures taken to the economy was negative. Countries have activated fiscal policy measures primarily in order to minimize the negative situation created by the epidemic, to ensure recovery in the economy and to prevent possible social problems caused by market disruptions that will occur due to the epidemic. Again, at this stage, countries have begun to dynamically use fiscal policy as a means of responding to the epidemic by expanding tax expenditures in order to reduce the negative effects of the epidemic on the economy and get effective and faster results. By diversifying and increasing tax expenditures in Turkey, it has been tried to prevent the negative consequences of the pandemic on the economy. In this study, the general economic situation of selected OECD countries and Turkey was discussed and tax expenditures, which are one of the fiscal policy tools applied to reduce the negative effects of the epidemic on the economy, were defined and evaluations were made to highlight their effects in the COVID-19 process. At the same time, the share of countries in macroeconomic indicators was included using tax expenditure estimates before and after the pandemic. When the data subject of the research were evaluated, it was tried to reduce the negative course of the epidemic by increasing tax expenditures during the pandemic period in Turkey and selected OECD countries.