Akhisar kent merkezindeki tarihsel katmanların palimpsest kavramı bağlamında incelenmesi

Abstract

Akhisar tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bunlar arasında Hititler, Akadlar, Lidyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Saruhanlılar ve Osmanlılar bulunmaktadır. Akhisar kent merkezi bu medeniyetler arasında en eski yerleşimlerden biri olan Thyteria antik kenti üzerine kurulmuştur. Bu sebeple kent merkezi pek çok tarihsel katmanın izlerini bir arada barındırmaktadır. Kent üzerinde hüküm sürmüş her medeniyetten, her biri için birbirinden değerli ve önemli izler taşımakta olup, yine antik kentlerden olan Bergama (Pergamon), Salihli (Sardes), Akhisar (Thyateire) üçgeninde yer almaktadır. Ayrıca İncil’de adı geçen ilk yedi kiliseden birine ev sahipliği yapan kent, inanç turizmi açısından da önemli bir yere sahiptir. Tez çalışması kapsamında Akhisar tarihi kent merkezi palimpsest kavramı bağlamında incelenerek, Prehistorik, Antik, Roma-Bizans, Beylik, Osmanlı, Erken Cumhuriyet olarak altı tarihsel katmana ayrılmıştır. Katmanların yer yer birbirinin üzerini örttüğü, yer yer birbiriyle bütünleştiği, yer yer ise birbirinden tamamen ayrıştığının gözlemlenebildiği bu çalışmada; Akhisar kentinin günümüzdeki palimpsestini okumak ve görünür tarihsel katmanlarının sınırlarını sembolik olarak ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu bağlamda kent merkezindeki tarihi alanlar (arkeolojik sit alanları, kentsel sit alanları, tescilli yapılar vb.) incelenip, katmanların günümüzde fark edilme potansiyelleri ile kentte oluşan ve oluşacak olan palimpsestin kente etkisinin boyutlarının nasıl olacağı tartışılmıştır.

Akhisar has hosted many civilizations throughout history. These include the Hittites, Akkadians, Lydians, Romans, Byzantines, Saruhans and Ottomans. Akhisar city center was built on the ancient city of Thyteria, one of the oldest settlements among these civilizations. For this reason, the city center contains the traces of many historical layers together. It carries valuable and important traces from every civilization that has ruled over the city, and it is located in the triangle of Bergama (Pergamon), Salihli (Sardes), Akhisar (Thyateire), which is also one of the ancient cities. In addition, the city, which hosts one of the first seven churches mentioned in the Bible, has an important place in terms of faith tourism. Within the scope of the thesis, Akhisar historical city center was examined in the context of the concept of palimpsest and divided into six historical layers as Prehistoric, Ancient, Roman-Byzantine, Principality, Ottoman and Early Republic. In this study, it can be observed that the layers overlap each other in places, integrate with each other in places, and completely separate from each other in places; It is aimed to read the current palimpsest of the city of Akhisar and to reveal the boundaries of its visible historical layers symbolically. In this context, the historical areas (archaeological sites, urban sites, registered buildings, etc.) in the city center were examined, and the potential of the layers to be noticed today and the extent of the impact of the palimpsest on the city were discussed.