XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı-Erdel ilişkileri

Abstract

Osmanlı’nın XIV. yüzyılda balkan fütuhatı ile başlayan batı yönünde ilerleme sürecinde karşı karşıya kaldığı ilk ciddi kuvvet Macaristan krallığı olmuştur. Klasik ortaçağ geleneklerine sahip Macaristan krallığı Doğu’dan yükselen bu güce karşı en baştan beri önlemler almış ve ilerleyişlerine karşı koymaya çalışmışlardır. Macaristan Krallığı’nın diğer Avrupa devletlerine karşı üstlendiği Hristiyan dünyasını koruma misyonundan dolayı da kendilerini bu mücadeleye vermişlerdir. Bu doğrultuda sınır bölgeleri savunma ve mücadele sahaları olduğu için önemli vazifeler görmüştür. Özellikle, Macaristan’ın doğu serhad kısmında yer alan Erdel/ Transilvanya coğrafyası bu minvalde ön plana çıkmıştır. Osmanlı, Erdel/ Transilvanya bölgesini XVI. yüzyılda Mohaç Meydan Savaşından sonra tabiiyeti altına almıştır. Burada dolaylı yönetim anlayışını kurarak kendi lehlerinde bulunan voyvodalar seçmişler ve bu coğrafyada etkin güç konumuna yükselmişlerdir. Böylelikle, Avrupa içerisindeki hadiseleri yakından takip edip onlara karşı strateji geliştirmişlerdir. Erdel voyvodaları bu süreç üzerinde ikili politikalar izleyerek Osmanlı ve Macaristan coğrafyası arasında köprü görevi üstlenmiştir. XVII. yüzyıl da ise Erdel’in Avrupa’nın koyu Katolik dini baskılarından kaçan “heretik” grupların merkezi haline gelmesi ve Osmanlı’nın himayesini istedikleri görülmektedir. Erdel coğrafyası bu yüzyılda Osmanlı-Habsburg çekişme ve güç çatışmasına şahit olacaktır. Osmanlı, Erdel coğrafyasını hakimiyetleri altında tutup korumaya çalışmada 1699 Karlofça antlaşmasından sonra bu bölgedeki hakimiyetlerini kaybetmişlerdir.

The kingdom of Hungary was the first serious force that it faced in the process of western progress of Ottoman Empire, which began with the Balkan conquest in the XIV. century. The kingdom of Hungary, which has classical medieval traditions, has taken measures against this rising power from the East from the very beginning and has tried to counteract their progress. They have also given themselves to this struggle because of the mission of the Kingdom of Hungary to protect the Christian world, which it has undertaken against other European states. In this direction, the border areas have served as important tasks because they are defense and combat areas. In particular, the geography of Erdely/Transylvania, located in the eastern frontier part of Hungary, came to the fore. Ardeal/Transylvannia region was tied to Ottoman Empire after the Mohaç pitched battle in the XVI. century. Ottoman established the own management system. This system has inderictly management like autonomous structure. Ottoman elected voyvoda in their favors because they want to be active role in that region. This situation supply on follow the Eurepean incidents and Ottoman develop the strategy their incidents. With that period Ardeal/Transylvannia voyvoda play role of double game. At the same time Erdel region served as bridge between the Ottoman and Hungarian geography. In the XVII. century, Ardeal region centre of “heretic” group of run away from radical Catholics. They wanted to assist to Ottoman. Due to Ottoman patronize that group and Ardeal region untill the 1699 treaty of Karlowitz.