1960 sonrası Türk resminde sokak teması

Abstract

1960 sonrası Türk resim tarihini incelediğimizde, sokak temasının figüratif sanat ile ilişkisi olduğu görülür. Türk resim sanatında figüratif eğilimlerin batı sanatını izleyen bir üslupta geliştiğini görmekteyiz. Batı sanatı resminde temsil meselesi ve figüratif eğilimi nesnel ve öznel olarak sanat tarihinin her daim mühim meselelerinden olmuştur. Türk resmindeki eserlere bakıldığında, figürün resme girişiyle birlikte gerçekçilik ve gözleme dayalı bir yaklaşımın öne çıktığı görülür. İnsanın yaşamıyla ilgili içinde bulunduğu mekan sanatçının dikkatini çekmektedir. Kamusal alan ve bu alanın içinden ayrışan sokak toplumun izlerini yansıtan önemli yerlerden biridir. Toplumu oluşturan bireyler bu alan içinde hayatlarının büyük bir bölümünü geçirmektedir. Bazıları sadece sokakta yaşamak zorundadır. Bireyin dünyasını açığa çıkaran sokak sanatçı için de biçime dönüşen bir olgudur. Bu alanlar toplumun gerçeklerini yansıtan sanatçı için ayrıcalıklı olmaktadır. Kamusal alanın bir parçası olan sokak, bireyin kültürel ve sosyal olarak beslendiği alandır. Günlük hayatımızda büyük bir öneme sahip olan bu mekân, ilişkilerimizin oluşmasına da ışık tutar. Durağan olduğu kadar hızlı bir hareket içinde olan sokak, insanı farklı kimliklerle de etkileşime geçirir. Bu anlamda sokak, bireyin toplumsal boyutunu ortaya çıkaran bir unsurdur. Günümüzde ise pandeminin de etkisiyle sosyal, siyasal, ekonomik, endüstriyel ve teknolojik gelişmeler sosyal hayattaki yaşam tarzını fazlasıyla değişime uğratmıştır. 2020 yılının Mart ayında başlayan ve halen devam etmekte olan Covid salgınıyla beraber sokakların sessizleştiği insanların birbirlerine uzaklaştığı görülmüştür. Salgının yoğun olduğu dönemlerde bazı kısıtlamalar ve sokağa çıkma yasağı olmuştur. Bu dönemlerde bazı insanların mecbur kalarak evlerinden çıktıkları bazılarının ise evlerinde hastalığa bağlı karantinada kalmaları gerektiği bilinen gerçekler arasındadır. Sokak ile insanın deneyiminin dönüştüğü bu dönemde olumsuzlukların yanı sıra kentsel dönüşüm hareketleri, kentleşme ve sosyal sorunlar da devam etmektedir. Türkiye’de toplumsal gerçekleri irdelediğimizde meydana gelen sorunların, insan hayatındaki etkisi kadar sanatçı için de yorumlamaya değer bir durum olduğu görülür. Figürü kullanan ressamlar için bu sorgulama öne çıkmıştır. Bu bağlamda sosyal yaşamın zorlukları, insanlar üzerindeki etkileri eleştirel açıdan işlenmiştir. Bu tez çalışmasında, Türk resim sanatındaki 1960’lardan günümüze kadar olan dönem araştırılarak, toplumsal gerçekçilik hareketi ve sokak temasına eğilim göstermiş, Türk resmi içindeki ressamların eserleri incelenmiştir. Bu konu çerçevesinde, teorik incelemelerim sırasında yapmış olduğum kendi çalışmalarım da tezin son bölümünde yer alacaktır. Araştırma içerisinde, Türk resim sanatından resim örneklerine yer verilerek sokak teması ile toplumsal gerçekçilik arasında bağın kurulması istenmiştir. Kendi çalışmalarımı da bu farklı yaklaşımlardan ilham alarak, nasıl kurguladığım ortaya konmaya alışılmıştır. Araştırma neticesinde; sanatçıların sokak olgusunu farklı şekilde ifade ettikleri görülmüştür.

When we examine the history of Turkish painting after 1960, it is seen that the street theme has a relationship with figurative art. We see that figurative tendencies in Turkish painting art develop in a style that follows western art. The issue of representation and figurative tendency in Western art painting has always been one of the most important issues in the history of art, both objectively and subjectively. When the works in Turkish painting are examined, it is seen that an approach based on realism and observation comes to the fore with the introduction of the figure into the painting. The place in which a person is related to his life attracts the attention of the artist. The public space and the street that separates from it are one of the important places that reflect the traces of the society. The individuals who make up the society spend a large part of their lives in this area. Some just have to live on the street. The street that reveals the world of the individual is also a phenomenon that turns into a form for the artist. These areas are privileged for the artist who reflects the realities of the society. The street, which is a part of the public space, is the area where the individual is fed culturally and socially. This place, which has a great importance in our daily lives, also sheds light on the formation of our relationships. The street, which is in a fast movement as well as static, also interacts with different identities. In this sense, the street is an element that reveals the social dimension of the individual. Today, with the effect of the pandemic, social, political, economic, industrial and technological developments have greatly changed the lifestyle in social life. With the Covid epidemic that started in March 2020 and is still ongoing, it has been observed that the streets have become quiet and people have moved away from each other. There were some restrictions and curfews during the intense periods of the epidemic. It is among the known facts that some people have to leave their homes during these periods, while others have to stay in quarantine at home due to illness. In this period, in which the human experience with the street is transformed, urban transformation movements, urbanization and social problems continue as well as the negativities. When we examine the social realities in Turkey, it is seen that the problems that occur are worth interpreting for the artist as well as their impact on human life. This questioning has come to the fore for the painters who use the figure. In this context, the difficulties of social life and their effects on people have been critically studied. In this thesis, the period in Turkish painting from the 1960s to the present has been researched, and the works of painters in Turkish painting, who have tended to the social realism movement and the street theme, have been examined. Within the framework of this subject, my own studies that I have done during my theoretical studies will also be included in the last part of the thesis. In the research, it was desired to establish a link between the street theme and social realism by including painting examples from Turkish painting art. Inspired by these different approaches, it was tried to reveal how I constructed my own works. As a result of the research; It has been observed that artists express the street phenomenon in different ways.