Cinsiyet rolü ile yiyecek ve içecek tüketim tercihleri ilişkisi

Abstract

Biyolojik cinsiyet, tüketiciler hakkında genellemelere varmaya çalışırken sıklıkla tercih edilen kolay ve popüler bir değişkendir. Fakat günümüz insanının çok yönlü zihin dünyasını açıklamada biyolojik cinsiyet değişkeninin yetersiz kaldığını söyleyen çokça çalışmaya rastlamak mümkündür. Bu kapsamda toplumsal cinsiyet rolleri kavramı ele alınmaktadır. Cinsiyet rolleri; biyopsikososyal çerçevede sosyal, davranışsal, kültürel ve psikolojik özellikleri içine alan, bireyi feminen/kadınsı, maskülen/erkeksi, androjen ve belirsiz olarak niteleyen toplumsal kabuller ve retlerden oluşan rol kalıplarıdır. Tüketicilerin gıdayla ilgili yaşam tarzlarının ve yiyecek içecek tercihlerinin anlaşılmasında biyolojik cinsiyete göre toplumsal cinsiyet rolünün daha etkili ve net sonuçlar verebileceği düşünülmüştür. Araştırma 2020 Ocak-Mart tarihlerinde İstanbul'da Kadıköy, Beşiktaş, Ataşehir, Ümraniye, Beylikdüzü ve Esenler ilçelerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada örneklemin sosyo-demografik özelliklerini belirlemek üzere ''Sosyo-demografik Bilgi Formu'' ve literatürde kabul görmüş ''BEM Cinsiyet Rolü Envanteri'', ''Gıdayla İlgili Yaşam Tarzı Ölçeği'' ve yiyecek içecek tercihlerinin belirlenmesi amacıyla ''Yiyecek ve İçecek Envanteri'' kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda toplumsal cinsiyet rollerinin bireylerin biyolojik cinsiyetiyle, aile yapısıyla, babanın eğitim durumuyla, hane halkı toplam geliri ve kişisel gelir durumu ile, beslenme tipi ve iş yerindeki pozisyonuyla ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Toplumsal cinsiyet rollerinin yiyecek ve içecek tercihleriyle de ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılmış, yiyecek ve içecekler toplumsal cinsiyet rollerine göre yeniden gruplandırılmış ve listelenmiştir. Toplumsal cinsiyet rolleri ile gıdayla ilgili yaşam tarzları arasındaki ilişki sonucunda da örneklem; ilgililer, geleneksel kolaycılar, yenilikçiler, sosyal kolaycılar ve ilgisizler olarak beş kümeye ayrılmıştır.

Sex is an easy and popular variance that is often prefered while trying to make generalizations about consumers. However, it is possible to come across many studies stating that the sex as a biological variable is insufficient to explain the mental constructs of today's people. In this context, gender roles emerge. Gender roles are role patterns that include social, behavioral, cultural and psychological features in a biopsychosocial context, characterize the individual as feminine, masculine, androgynous and consist of social acceptances and rejections. In order to understand the food-related lifestyles and food and beverage preferences of consumers, it was thought that gender role could give more effective and clear results than biological sex.The research was carried out in Istanbul, Kadıköy, Beşiktaş, Ataşehir , Ümraniye, Beylikdüzü and Esenler between January 2020 and March 2020 . The "Socio-demographic Information Form" with the aim of specifying the socio-demographic characteristics of the sample and "BEM Gender Role Inventory", "Food-Related Lifestyle Scale" and Food and Beverage Inventory’ for the purpose of determining food and drink preferences were used in the study. As a result of the analyses, it has been determined that gender roles are related to sexes of the individuals, their family structure, educational status of the father, total household income and personal income, their diet types and positions in the workplace. It was concluded that gender roles are also related to food and beverage preferences and food and drinks were regrouped and listed according to gender roles. As a result of the relationship between gender roles and food-related lifestyles, the sample is divided into five groups as concerned people, unconcerned people, social snackers, conventional eaters and open-minded foodies.