Türkiye'de parlamenter sistemden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine: Mülki idare yapısının değişim süreci

Abstract

Ülkelerin yönetim usulleri farklılıklar göstermekte ve birbirinden etkilenmektedir. Özellikle gelişmiş batı ülkelerinin yönetim usulleri diğer ülkelerin yönetim yapılarını etkilemekte ve eğer bir değişikliğe gidilecekse bunlara rehberlik etmektedir. Çalışmada ele alınan başkanlık, yarı başkanlık ve parlamenter sistemlerinin uygulandığı ülkeler olarak Amerika, Fransa ve Türkiye'ye bakıldığı zaman görülecek ki bu sistemlerin kendi bünyesinde barındırdığı avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Türkiye'de cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte parlamenter sistem benimsenmiş ve zamanla başkanlık sistemine geçilmesi gerektiği yönünde fikirler beyan edilmiştir. 1980'lerden sonra sıklıkla dile getirilmesine rağmen 2007 Anayasa değişikliğine kadar ciddi bir girişimde bulunulmamıştır. 2007 değişikliği ile devlet başkanının doğrudan halk tarafından seçilmesinin yolu açılmış ve nihayet 2017 Anayasa değişikliği ile birlikte yönetim sistemi değiştirilmiştir. Adına Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi denilen yeni sistemde cumhurbaşkanı, başkanlık sistemi ve yarı başkanlık sistemindeki mevkidaşlarının sahip olduğu çoğu yetkilerle donatılırken, parlamenter sistemde sahip olduğu yetkileri de bırakmadığı görülmektedir. Cumhurbaşkanı, aynı zamanda siyasi kimliğe de sahip olabilmekte ve parlamento üzerinde önemli yetkileri kullanabilmektedir. Osmanlı İmparatorluğundan günümüze devletin yönetim fonksiyonunun önemli bir yapı taşı olan mülki idare amirleri, değişen ve dönüşen yetki ve görevleri ile günümüze kadar önemli hizmetlerde bulunmuşlardır. Mülki idare teşkilatı, geçmişten gelen tecrübeleriyle, değişen ve dönüşen yönetim anlayışına adapte olmadaki başarısıyla, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde de yer alacağı ve hatta daha icracı pozisyona sahip olacağı değerlendirilmektedir.

The regimes vary by countries and influence each other. Especially, regimes of developed countries have an influence on governing structure of other countries and if there will be made a change, they give them a lead. As we look into the countries such as USA, France and Turkey,we will see that these systems have some advantages and disadvantages within themselves. Along with the foundation of Rupublic in Turkey, Parliamentary System had been adopted and over the time,the necessity of transition to Presidential system had been discussed.After the 1980s,Although it had been discussed frequently,it was not made any serious attempt till the Constitutional Amendment of 2007. After paving the way for the election of President directly by public through Constitutional Amendment of 2007, studies and discussions in those aspect had continued and finally with the Constitutional Amendment of 2017, Governmental System was changed. In this new system, which is also called The Presidential Government System,not only does President has many authorities of Presidental and Semi-Presidential System,but also keeps the authorities had in Parliamentary System.At the same time, President has a political identity and can use its authorities in Parliament. From Ottoman Empire to present, Local authorities ,who are the significant building blocks of government function, have served a lot under the changing and transforming missions and authorities so far. It is considered that the local administrative organization will be an important element in the Presidential Government System with its past management experience.